فلوئور:

فلوئور یک عنصر شیمیایی است که در جدول تناوبی با نشان F  و عدد اتمی 9 یافت می شود. این عنصر گازی، یک ظرفیتی، هالوژن، به رنگ زرد کم رنگ و سمی می باشد. و از تمامی عناصر الکتو نگاتیوتر و واکنش پذیرتر است.  نوع خالص آن بسیار خطرناک و درصورت تماس با پوست، سوختگی های شیمیایی شدید ایجاد می‌کند.

ویژگی های درخور نگرش:

فلئور خالص گازی زرد رنگ و فرسایش گر است که عامل اکسید کننده ای قوی می باشد. این گاز از تمامی عناصر الکترونگاتیوتر و واکنش پذیرتر است و با بیشتر عناصر دیگر ازجمله گازهای بی اثر (زنون و رادون) ترکیب ایجاد می کند. فلوئور حتی در تاریکی و شرایط سرد با هیدروژن بصورت انفجاری واکنش می‌کند.در فوران گاز فلوئور، شیشه، فلزات، آب ومواد دیگر بصورت شعله‌های درخشان می‌سوزند.این گاز همیشه بصورت ترکیب وجود داشته و چنین تمایلی را با سایر عناصر مخصوصاً سیلیسیوم دارد که نه می‌توان آن را در ظروف شیشه‌ای تهیه و نه در آنها نگهداری کرد . فلوئور در محلولهای آبی عموماً به شکل یون فلورید –F دیده می‌شود.حالتهای دیگر آن کمپلکس های فلوئور مانند –[FeF4] و H2F+ هستند. فلوئورایدها ترکیباتی هستند که در آنها فلوئور با بعضی از بقایای مثبت بار شده، ترکیب می‌شود و اغلب آنها یوندار می باشند.

کاربردها:

فلوئور در تولید پلاستیکهای کم اصطکاک از قبیل تفلون و نیز در هالون ها مانند فریون کاربرد دارد.

سایر کاربردهای آن عبارتند از:

·         اسید هیدروفلوریک (فرمول شیمیایی HF) برای حکاکی روی شیشه در لامپ و محصولات دیگر بکار می‌رود.

·         از فلوئور تک اتمی در تولید نیمه هادی به منظور Plasma ashing استفاده می‌گردد.

·         فلوئور به همراه ترکیباتش در تولید اورانیوم (ازهگزا فلوراید) و بیش از صد نوع ماده شیمیایی فلوئوردار تجاری از جمله تعداد زیادی از پلاستیکهای مقاوم در برابر گرما، کاربرد دارد.

·         فلوئوروکلروهیدروکربن (Fluorochlorohydrocarbons) در تهویه و در سرد سازی کابرد وسیعی دارد. استفاده از کلرو فلوئورو کربن ها (Chlorofluorocarbons) در این مورد ممنوع شده چون آنها مشکوک به بزرگ کردن سوراخ لایه اوزون می باشند.

·         آلومینات هگزا فلوئورید پتاسیم – اصطلاحاً Cryolite یا یخسنگ نامیده می‌شود- در الکترولیز آلومینیوم مورد استفاده قرار می‌گیرد.

·         از فلوئوریدسدیم به‌عنوان یک حشره کش بخصوص بر علیه سوسکها استفاده می‌شود.

·         بعضی دیگر از فلوئوریدها برای جلوگیری از پوسیدگی دندان به خمیردندان و(تا حدی بحث انگیز) به منابع آب شهری افزوده می‌شود. در دندانپزشکی ترکیبات حاوی فلوراید به صورت دهانشویه یا وارنیش به کار می رود. فلوراید به دو طریق از پوسیدگی دندانها جلوگیری می‌کند: فلوراید در استخوانها و دندانهای در حال رشد کودکان تجمع می‌کند و به سفت شدن مینای دندانها قبل از پیدایش آنها کمک می‌نماید. همچنین در سفت شدن مینای دندان بزرگسالان مؤثر است.

·         بعضی از محققین امکان استفاده از گاز فلوئور خالص را به‌عنوان سوخت موشک بررسی کرده‌اند، چون این گاز دارای ضربه مخصوص بالائی می‌باشد.

تاریخچه

Georigius Agricola در سال 1529 فلوئور را (از واژه لاتین fluere  به معنی روانی و شارش یا دگرگونی پیاپی) به شکل فلورسپار و به خاطر کاربرد آن به‌عنوان یک گدازآور (ماده‌ای که برای بهبود جوشکاری فلزات یا کانی ها به کار می رود) شناسایی کرد. Schwandhard در سال 1670 متوجه شد سطح شیشه با اسید قرار گیرد نقشهایی حک می‌گردد. Karl Scheele و بسیاری از محققان بعد از او از جمله Humphry [Antoine Lavoisier] ، Gay-Lussac، Davy و Louis Thenard همگی با اسید هیدروفلوئوریک به آزمایش پرداختند. (بعضی از آزمایشها به یک فاجعه ختم شد). این عنصر سالهای زیادی بعد از آن بدست نیامد چون هنگامیکه آن را از یکی از ترکیباتش جدا می‌کردند، فوراً به مواد باقی مانده آن ترکیب حمله می‌کرد.سرانجام بعد از تقریباً 74 سال تلاش مداوم، Henri Moissan در سال 1886 موفق به تهیه فلورین شد. اولین تولید تجاری فلوئور در پروژه بمب اتمی پروژه Manhattan در جنگ جهانی دوم بود که از ترکیب هگزا فوئورید اورانیوم (UF6) برای جداسازی ایزوتوپ های اورانیوم استفاده شد. از این فرآیند هنوز هم در تجهیزات نیروی هسته ای کاربرد دارد.

ترکیبات

فلوئور اغلب می تواند در ترکیبات آلی جایگزین هیدروژن شود. با این مکانسیم فلوئور می تواند ترکیبات بسیار زیادی داشته باشد. ترکیبات فلوئور که دارای گازهای نادر هستند با فلوئوریدهای کریپتون، زنون و رادون تأیید شده اند. این عنصر از cryolite، fluotite و fluorapatite بازیافت می شود.(به Fluorocarbon هم مراجعه شود.

هشدارها

با فلوئور و HF باید با دقت زیادی رفتار شود و از هرگونه تماس آنها با چشم و پوست جداً اجتناب گردد. یون های فلوئوراید و فلوئور خالص هردو بسیار سمی هستند. فلوئور وقتی عنصر آزاد است دارای بوی تندی است که با غلظتی به کمی ppb20 قابل شناسایی می باشد. بیشینه غلظت مجاز برای تماس 8 ساعته روزانه با آن 1 PPM پیشنهاد می شود (کمتر از مثلاً اسید پروسیک). با اینهمه، روشهای ایمن جابجائی این عنصر امکان ترابری فلوئور مایع را بصورت مقادیر تنی امکان‌پذیر می‌کند.

منابع: ویکی پدیا